काठमाडौं — श्रावण २३, २०७७।

प्रकृति आफैमा सुन्दर छ, अनि त्यतिनै प्यारा र सुन्दर छन प्रकृतिका अदभुत सिर्जना ।  यहाँ आफ्नो भौतिक अस्तित्व हुनु त्यो पनि सर्वश्रेष्ठ , विवेकशिल मान्छेको रुपमा त्यो सुन्दरता मध्येकै सबैभन्दा सुन्दर आयाम हो। यहि अस्तित्व छ र न जीवन, जगत, प्रकृतिलाई भोग्ने, बुझ्ने, सिक्ने अवसर मिल्छ । महत्वाकांक्षा, प्रगतिशील विचार, खोज, दर्शन, आविष्कारको माध्यमबाट त्यो सुन्दरतामा केही थप योगदान हामिले पुर्यायौं पनि, तर सङ सङै हाम्रो अस्तित्वलाई नै लज्जित बनाउने र प्रश्न चिन्ह उब्जाउने गरि केही कुरुप बनाउन पनि जिम्मेवार बन्यौं। यसले हामिलाइ हामि आफैले भनेजस्तो 'विवेकशिल' बन्नबाट रोकिरहेको अनुभुती गर्छौं। 

मानवता र मानव सभ्यताको विकासले उत्तर आधुनिकतामा पुर्याएको समाजमा विद्यमान दरिद्र मानसिकता, हत्या, हिंसा, बलात्कार लगायतका जघन्य अपराधहरु यस्ता छन कि यसले हामिलाइ पुर्णरुपमा सर्वश्रेष्ठ भन्न र बन्न एकपटक सोच्न बाध्य बनाउछ। यिनै अपराधहरुको पराकाष्ठा को नमुनामा एक: "एसिड अट्याक" हो । पछिल्लो समय निकै चर्चामा रहेको यो  विषय सामान्य घटना जस्तै बन्दै गइरहेको छ जुन अत्यन्तै असामान्य हो। 

"एसिड अट्याक" अर्थात अपराधीक नियतले वा क्षणिक रिसलाइ नियन्त्रण गर्न नसक्नाले कसैको शरिरको विभिन्न अंग , विशेषगरी अनुहार, हात, टाउको लगायतका भागमा गरिने एसिडको आक्रमण ।  एसिडको प्राकृतिक गुणका कारण  यसको शिकार हुने जो कोहिले पनि अत्यन्तै पिडा, पोलाइ र दुखाइको सामना गर्नुपर्छ जस्लाइ हामी कसैले बोलेर, लेखेर  सायद व्यक्त गर्न  सक्दैनौं । त्यति मात्र होइन, यसले दीर्घकालीन रुपमा छालामा र शारीरिक आवरणमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ र पुर्ण रुपमा बिगार्छ पनि । समग्रमा शारीरिक, मानसिक, सामाजिक रुपमा विभिन्न समस्या निम्त्याउछ। 

यसका कारण विविध हुन सक्छन। मुख्यत: क्षणिक रिस माथीको नियन्त्रण गुमाउदा अनि कसैको शारीरिक रुप नै बिगार्दिने योजनाबद्ध नियतले गरिने यो अपराध नेपालमा पनि मौलाउदै छ। तथ्यांकका अनुसार पछिल्लो ७ वर्ष यता नेपालमा १८ महिला र ४ पुरुषलाई एसिड आक्रमण भएको देखिन्छ। त्यसमा अधिकांश आक्रमण बदला लिन, प्रेम प्रस्ताव अस्विकार गरेर , अनुहारको रुप बिगार्न, दाइजो नल्याएको निहुँमा गरेको पाइन्छ । यस कारण पनि होला, यो अपराधलाई लैङ्िगकता सङ जोडेर हेर्ने गरिन्छ । यस अपराधलाई नेपालको सन्दर्भमा लैङ्िगकता सङ जोड्नु सहि पनि छ किनकी अधिकांश घटनामा महिलालाइ नै निशाना बनाइएको छ। यसैको सेरोफेरोमा रहेर हामी चर्चा गर्दैछौं । तर यसको मतलब, पुरुषहरु यसबाट पुर्ण रुपमा सुरक्षित छन भन्ने भने होइन। 

सामाजिक, नैतिक, कानुनी रुपमा  र मानवताकै हिसाब पनि अपराधको रुपमा रहेको यस कुकार्यको विरुद्ध कानुनी प्रावधान नभएको पनि होइन, तर पनि यसरी घट्दै गैरहेको यस घटनाले एकपटक हामी सबैलाइ गहिरिएर सोच्न बाध्य बनाइदिएको छ। नेपालको वर्तमान कानुन {मुलुकी अपराध संहिताको दफा १९३(२)} अनुसार आक्रमण र असरको प्रकृति हेरेर अनुहार कुरुप बनाएको खण्डमा दोषीलाई ५ देखि ८ वर्षसम्म कैद र एक लाख रुपैया देखि पाँच लाख रुपैया सम्म जरिवानाको व्यवस्था गरिएको छ । यसबाहेक अन्य अंगमा असर पुर्याएको खण्डमा सोही अनुसारको सजाय तोकिएको छ ।

यस प्रकारको अमानवीय कार्यमा संलग्न अपराधीको दरिद्र मानसिकता बाट बच्न  हामी पनि केही सजग र सचेत हुन जरुरी छ। यो समाज जहाँ हामी बाहिरी रुप, छालाको रङ, शरीरको बनोटलाई सुन्दरताको मापदण्डका रुपमा लिने गरिन्छ- त्यहा अपराधी नियत भएका हरुले शारीरिक सुन्दरता नष्ट गरेर जीवन बर्बाद गरिदिन्छु भन्ने निम्न स्तरको मानसिकता बोकेर यस प्रकारका कार्य गर्छन । 

कुनै पनि अपराधलाई समाजबाट पुर्ण रुपमा निर्मुल पार्न निकै चुनौतीको विषय हो । तर यस्लाइ जति हुन्छ न्यूनीकरण गर्दै लैजानुतर्फ हामी अग्रसर हुनु आवश्यक छ। सरकारले कानुनी राज्यको  प्रत्याभूति गराउन यसबारे कडा नियम बनाउनुपर्छ भन्दै हामी धेरैले भन्ने गर्छौं। यो सहि पनि छ, तर सरकार र राज्यलाइ उत्तरदायी बन्न सिकाउने हामिले पनि केहि सहयोग गर्ने कि? मैले पनि केहि सहयोग गर्ने कि? भन्ने कुरा बारे चासो राख्नु उत्तिकै आवश्यक छ। सुन्दर समाज निर्माणको आधारशिला आफ्नो कर्तव्यको बोध हुनु हो। त्यसैले हामी आफ्नो स्थानबाट प्रभाककारी भुमिका खेल्न जरुरि देखिन्छ। 

कसैले प्रेम प्रस्ताव अस्विकार गर्छ भने मैले आफुलाइ उसको स्तर वा उ भन्दा माथीको योग्य व्यक्ती बन्न तिर ध्यान दिनुपर्छ र लाग्नुपर्छ  न कि कसैको सुन्दर जिवनमाथी खेलबाड गर्ने अपराध।हरेकको स्वतन्त्रता सङ बाच्न पाउने र आफ्नो जिवनको महत्त्वपुर्ण निर्णय आफै लिन पाउने अधिकार उसले प्रयोग गरेकै भरमा उ माथी आक्रमण गर्न हामी अगि सर्छौं भने कति निच र तुच्छ स्तरको छौं भन्ने प्रमाणित हुन्छ । यसबाहेक पनि एसिड जन्य पदार्थको बिक्री -वितरणलाई कडाइ गरिनुपर्छ । सामन्य रुपमा उपलब्ध हुने Sulphuric, Nitric जस्ता खतरनाक एसिडका कारण घटना बढ्न जान्छ तसर्थ यसको बिक्री - वितरणका लागि केही मापदण्ड बनाइनुपर्छ । विशेष गरि यसको असर, अपराधको सजाय र यसलाई निम्त्याउने कारणहरु बारे जनस्तरमा चेतना फैलाइनु आवश्यक छ। एसिड आक्रमणको सिकार हुने व्यक्ती कुरुप बन्दैन, त्यो तुच्छ र निच नियत बोक्ने अपराधीक मानसिकता कुरुप हो ।

एकातिर एसिड आक्रमण हुनै नदिन के गर्न सकिन्छ भन्ने र अर्को तिर आक्रमण भैसकेको खण्डमा सम्बन्धित व्यक्तिको दैनिकि कसरी सहज बनाउने भन्ने यी दुई विषय नै महत्त्वपूर्ण छन् । यो कुनै एक- दुई व्यक्ति सङ मात्र नभएर समग्रमा सम्पुर्ण मानव जातिसङै प्रत्यक्ष सम्बन्धित विषय हो । 

यदि कोहि व्यक्ती एसिड आक्रमणको शिकार हुन्छ भने त्यसपछिको समय उसका लागि कठिन बन्न पुग्छ। त्यो दुखाइ र त्यसपछिको उपचार पनि संबेदनसिल विषय हुन। धेरैजसो घटनामा त व्यक्ती पुर्ण रुपमा ठिक हुनपनि सक्दैन। त्यसैले यस किसिमका घटना घट्न नदिन हामी एक हुनु आवश्यक छ । यदि कोइ दुर्भाग्यवश यसको सिकार हुन्छ भने त्यो भौतिक दुखाइ र पीडा त हामी चाहेर पनि बाड्न सक्दैनौं तर पनि उसलाइ सहजताको अनुभुति गराउन सक्छौं । 

सामन्य व्यक्तिलाइ जसरी माया-प्रेम-सद्भाव दिएर, बाहिर शरिरमा केही समस्या भएपनी उच्च मनोबलका साथ अगाडि बढ्ने हो भने शारीरिक रुपले अर्थ राख्दैन भन्ने बोध गराउनुपर्छ। एसिड आक्रमण भएका व्यक्तिमा शारीरिक रुपमा मात्र नभएर मानसिक रुपमा पनि गहिरो चोट पुग्न सक्छ। तर  समाजमा यस्ता दिदी-बहिनी हरु पनि हुनुहुन्छ जो एसिड आक्रमण को शिकार भैसकेपछि पनि उच्च मनोबलका साथ बाच्न सकिन्छ भन्ने दृष्टान्त बन्नुभएको छ।  सबैभन्दा पहिला त छालाको रङ र वर्ण ले सुन्दरताको निर्धारण गर्ने होइन भनेर हामी आफैले बुझ्न जरुरी छ। हाम्रो मानसपटलमा यो नपरोस कि कसैको रूपमा प्रहार गर्दैमा उ बर्बाद भयो र मैले जिते भनेर। 

अनि यता सायद कानुनी रुपबाट पनि  नियतवश यस किसिमको कार्यमा लाग्ने जो कोहिलाइ - सोही अपराध सजायको रुपमा दिलाइनुपर्छ जसबाट उस्ले बुझोस त्यो पीडा र दुखाइ अनि अन्यका लागि पनि उदाहरण बनोस। कुनैपनी रुपमा एउटा यस्तो उदाहरण पस्कनु पर्छ जस्ले अर्को पटक कुनै व्यक्तिले यो अपराध गर्ने आंट नगरोस। चेतना र चेतावनीबाट यसलाइ नियन्त्रण गर्न सकिएन र जघन्य अपराध मौलाइरहयो भने अन्तिम विकल्पका रुपमा सशक्त भएर उभिनु जरुरी छ । अझ भन्ने हो भने यसमा ढिलाइ गरिनुहुदैन ताकी अर्को कोइ निर्दोष फेरि शिकार बन्नु नपरोस। 

अन्ततः मानवतालाइ लज्जित गर्ने गरि कसैको जीवन बर्बाद गर्न होइन, आफुलाइ योग्य र स्वाभिमानी बनाउन अग्रसर बनौं । पुरुषार्थ र साहसको प्रतीक कसैको जीवन माथी खेलबाड गरिदैन, उसलाइ सुरक्षा र आत्मीयताको अनुभुती गराइन्छ। 

काठमाडौं — श्रावण २१, २०७७। 

काठमाडौंको कपनमा कागजको कार्टुनमा शिशु फालिएको घटनाको वास्तविकता उजागर गर्दै हामीले समाचार प्रकाशन/प्रसारण गरेपछि देश–विदेशमा सनसनी बनेर फैलियो ।

सनसनीमात्रै फैलिएन, शिशुलाई देखाएर पैसा जम्मा गर्ने केयर होमकी सञ्चालकसँग पैसा फिर्ता लिन जानेको उत्तिकै भिड लागेको छ ।

कपनचौरमा फालिएकी शिशुलाई सोही क्षेत्रमा रहेको केयर बालगृहकी संस्थापक पुष्पा अधिकारीले पालनपोषणको जिम्मा लिएपछि उनलाई सहयोग गर्न देश–विदेशका मनकारीहरुले आ–आफ्नो खर्च कटौती गरेरै पैसा पठाए ।

शिशुका लागि भन्दै संसारभरका मानिस तँछाड–मछाड गरेर पैसा दिन ओइरिएपछि उनले मनग्गै रकम पनि जुटाइन् ।

तर, घटनाको वास्तविकता उदांगिएपछि भने अहिले सहयोगीहरु नै रकम फिर्ता लिन पुष्पा अधिकारीले सञ्चालन गर्दै आएको केयर बालगृहमा पुग्न थालेका छन् ।

घटनाको गाँठी कुरो थाहा नपाइ समाचार सम्प्रेषण गर्ने र घटनाबारे थप जानकारी दिन सञ्चारमाध्यमहरुको घुइँचो नै लाग्यो, बालगृहमा ।

भिड नियन्त्रणकै लागि बालगृहमा प्रहरी परिचालन गर्नुपर्नेसम्मको अवस्था आइपरेको छ ।

अबोध शिशुलाई कार्टुनमा फालिएको भन्ने नाटक मच्चन गरेको स्वीकारेकी बालगृहकी सञ्चालक अधिकारीले हाम्रो टोलीसमक्ष सहयोगस्वरुप प्राप्त रकम फिर्ता गर्न आफू तयार भएको बताइन् ।

समाचारको प्रभावस्वरुप काठमाडौंमात्र होइन, देश–विदेशबाट सहयोग गरेकाहरुले रकम फिर्ता लैजान थालिसकेका छन् ।

चार वर्षदेखि सञ्चालित उक्त बालगृहकाबारेमा जानकारी नै नभएका छिमेकीहरु पनि घटना उजागर भएपछि चकित भएको बताउँछन् ।

संस्थामा रहेका अरु बालबालिकालाई कतै लैजान नदिने र आफैंले पालनपोषण र हेरचाह गर्नेपनि पुष्पाले बताइन् ।

वैदेशिक रोजगारीबाट हालै सरकारको उद्धार उडानमार्फत् स्वदेश फर्केकी महिलाले जन्माएकी उक्त शिशुलार्ई देखाएर पैसा जम्मा गरिएको थियो । पछि भने उक्त महिलाले प्रहरीको रोहबरमा आफ्नो शिशु आफैंसँग लगेकी छिन् ।

यसको पछाडि शिशुको नाममा आएको सहयोग रकमको लेनादेना नमिलेर हो वा अरु नै केही भन्नेबारे भने प्रहरीले अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

यद्यपि, पुष्पाको दाबीअनुसार शिशु महिलाले आफैं ल्याएको नभइ अरु कुनै महिलामार्फत् केन्द्रमा ल्याएको र शिशुकी आमालाई सहयोग गर्नकै लागि यो नाटक गरिएको थियो ।

एउटी अबोध शिशुलाई माध्यम बनाएर गरिएको यसखाले नाटक मञ्चनले समाजमा कस्तोसम्म प्रवृत्ति मौलाएको छ भन्ने दृष्यमात्र उजागर गरेको छैन, कानुन कार्यान्वयन गर्ने अधिकारीहरुलाई यस्ता घटना हुन नदिन सतर्कपनि गराएको छ ।

(ईमेज खबर)

काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री भानुभक्त ढकालले दैनिक १८ हजार पीसीआर परीक्षण गर्न सक्ने क्षमतामा सरकारसँग रहेको बताएका छन् । सरकारले परिस्थितिलाई हेर्दै परीक्षणको दायरा बढाउने र त्यसको तयारी स्वरुप दैनिक १८ हजार परीक्षण गर्न सक्ने क्षमताको विकास गरेको मन्त्री ढकालले बताए । मन्त्री ढकालले सरकारले दैनिक १८ हजार जनासम्मको परीक्षण गर्न आवश्यक सबै सामग्रीलाई तयारी अवस्थामा रोखेको बताए ।

उनले भने– ‘हामीसँग क्षमताको हिसाबले कुरा गर्दा १८ हजार प्लसमा हामी पुगेका छौं र यो १८ हजारको क्षमतामा हामी प्रतिदिन त्यसको रिपोर्ट दिन सक्छौं भन्नुको अर्थ सामग्री पनि त्यही भोलुममा चाहिन्छ भन्ने कुरालाई हामीले हेक्का राखेका छौं ।’

६ लाख जनसंख्याको पीसीआर परीक्षण गर्ने तयारी सरकारले गरिरहेको समेत मन्त्री ढकालले बताए । अहिलेसम्म ३ लाख ७० हजारभन्दा बढीको पीसीआर परीक्षण भइसकेको र त्यसलाई ६ लाख पु¥याउने तयारी स्वरुप सरकार अगाडि बढेको बताए । उनले भने– ‘सम्माननीय प्रधानमन्त्रीले संसदमा बोल्दाखेरी नै जनसंख्याको दुई प्रतिशतलाई हामीले परीक्षणको दायरामा ल्याउँछौं भनेर उहाँले भन्नुभएको छ ।

हामीले त्यसलाई ६ लाखको संख्यामा बुझेका छौं र ६ लाख पीसीआर प्रविधिबाट परीक्षण गर्ने सामथ्र्यसहित रहनुपर्छ भन्ने विषयको तयारीमा मन्त्रालय छ । अहिलेसम्म मलाई लाग्छ हामी ३ लाख ७० हजार भन्दा बढी नै छौं । यसले गर्दा ६ लाखसम्म गराउने खालको जोहो गरेर नै हामी बसेका छौं ।’

उनले परीक्षण नगरेका कारणले रिपोर्टहरु कम भएको भन्ने कुरा सत्य नभएको बताए । तर सबै ठाउँमा पुगेर परीक्षण गरिएको दावी नगरिएको समेत उनले बताए । सरकारले बनाएको मापदण्ड अनुसारनै परीक्षण भएको उनको दावी छ ।

उनले भने– ‘परीक्षण नगरेको कारणले अथवा परीक्षण कम गरेको कारणले रिपोर्ट कम भयो भन्ने खालको कुरा सत्य होइन । त्यो यथार्थमा आधारित छैन् । यसको अर्थ पुग्नुपर्ने सबैठाउँमा पुगेर हामीले गरेका छौं, यो मेरो दावी होइन् । तर हामीले जे क्राइटेरिया बनाएका छौं अहिलेसम्म त्यसका आधारमा हामीले गरेका छौं ।’

काठमाडौं उपत्यकामा संक्रमण फैलिएको सम्बन्धमा मन्त्री ढकालले सरकार नयाँ रणनीतिअनुसार नियन्त्रण गर्ने गरी अगाडि बढ्न लागेको बताए । बाहिरी जिल्लाबाट उपत्यकाभित्र आउने व्यक्तिलाई क्वारेन्टाइनमा राख्ने, जोर बिजोर प्रणालीबाट सवारी साधन सञ्चालन गर्न दिने र पीसीआर टेस्टको दायरालाई बढाएर जाने लगायतका विषयलाई अगाडि बढाइने उनले बताए । अहिले देखिएको संक्रमणको अवस्थाको वृद्धिदर अझै बढ्दै गयो भने काठमाडौं उपत्यकामा कुनैपनि बेला भयावह स्थिति आउन सक्ने भएकाले सचेत रहन आग्रह गरे ।

उनले भने– ‘बाहिरबाट आउने व्यक्तिहरुको हकमा क्वारेन्टाइनमा राख्ने खालको व्यवस्थापनमा हामीले जोड दिनुपर्छ । दोस्रो गाडी चलाउने कुरामा पनि भरमजदुर भन्दा पनि जोर बिजोर प्रणालीको कुरा गरियो भने त्यसले एक हदसम्म आवश्यकतालाई पनि पूर्ति गर्न सक्छ । अति आवश्यक भएको ठाउँमा हामीले पीसीआर टेस्टको निम्ति स्वाब कलेक्सन गर्ने खालको निकायलाई अझ प्रभावकारी र व्यवस्थित बनाएर तल सम्म जाने खालको कुरालाई गर्नुपर्छ । यस्तो खालको काम गरेर बाहिर र भित्रको सम्बन्धको बारेमा क्लियारिटी गरेर होम क्वारेन्टीनको कुरो अथवा स्थानीय क्वारेन्टीनको ग्यारेन्टी भएपछि मात्रै गर्ने खालको कुरा गरिएन भने जति जनसंख्या बेसी यति सघन मात्रामा रहेको काठमाडौंमा आगो सल्कियो अथवा डढेलो लाग्यो भने त्यो डढेलो निभाउने कुरा अरु बाहिर गाउँमा अथवा सानो सहरमा भएको भन्दापनि यो विस्फोटक हुन सक्छ ।’

सरकारले लागू गरेका नियम र मापदण्डहरुलाई पालना नगर्दा फेरि संक्रमणको स्थिति बढ्ने अवस्थामा देखिएको उनले बताए । लकडाउन खुकुलो भएपछि मानिसहरुको मुभमेन्ट बढेको र संक्रमण देखिएका ठाउँबाट समेत मानिसहरु काठमाडौंमा आउँदा जोखिम बढेको उनले बताए । काठमाडौं उपत्यकाका नाकाहरुमा परीक्षण गर्दा संक्रमण देखिनुले यसलाई पुष्टि गरेको समेत उनले बताए ।

उनले भने– ‘बाहिरबाट कोही आउँछ भने काम गर्ने, जस्तो उद्योगकै कुरा गरौं न कामदारहरु आउँछन् भने १४ दिन क्वारेन्टाइन बसेर मात्रै काममा हाजिर हुने भन्ने खालका जे हामीले नियम बनायौं, त्यो नियमचाहिं पालना भएन् । दोस्रो, हिजो सीमामा जुन तल मात्रै जोखिम थियो राजधानी चाहिं एकखालको फिल्टर भएर मात्रै आउने कुरा हुन्थ्यो भने अहिले लकडाउन खुकुलो बनाएपछि प्रत्येक दिन गाडीबाट मान्छेहरु आउँदा संक्रमित ठाउँबाट मान्छेहरु आउने भएको छ भन्ने कुरा त नाकामा परिक्षण गरेको कारणले पनि पुष्टि भयो ।’

उनले संक्रमण बढी देखिएका जिल्लाहरुलई अनुगमन र मूल्याङ्कन गरी कडाई गर्ने र जिल्लास्तरीय लकडाउनलाई कार्यान्वयन गर्ने कुरामा सरकारले जोड दिएको बताए । उनले भने, ‘वीरगञ्जमा देखिएको संक्रमणको स्थिति हेर्दा त्यहाँ सिल गरेर जानुपर्ने र आवतजावतलाई पूर्णरुपमा बन्द गर्नुपर्ने भएको छ । त्यस्तै काठमाडौंका विभिन्न नाकामा स्वाब संकलन गरिएकाहरुमा पनि संंक्रमण देखिएकाले काठमाडौंभित्र आउने सबैलाई होम क्वारेन्टाइन अथवा स्थानीय क्वारेन्टाइनमा अनिवार्य बस्नुपर्ने व्यवस्था गरिने ।’

उनले भने, ‘५ सयभन्दा बेसी केसहरु भएका जिल्लाहरु र २ सयभन्दा बेसी केस भएका जिल्लाहरुमा चाहिं त्यहाँ अनुगमन गर्ने, मूल्याङ्कन गर्ने र कडाई गर्ने खालको कुरा अथवा जिल्लास्तरीय लकडाउन गर्ने कुरा हुन्छकि त्योभन्दा बेसी कुनै एउटा क्षेत्रमा मात्रै जस्तो बीरगञ्जमा अहिले जुनखालको संक्रमण देखिएको छ । त्यस्तोमा सिल गरेरै आवतजावतलाई रोक्नुपर्छ कि भन्ने कुरा र अहिले पछिल्लो काठमाडौंका विभिन्न नाकाहरुमा स्वाब टेस्ट गर्दाखेरी जो मान्छेहरुमा पोजेटिभ देखियो, यसले गर्दा काठमाडौं भरिमै र बाहिरिने खालको कुरामा पनि होम क्वारेन्टाइन तथा स्थानीय क्वारेन्टाइनमा बस्ने स्वीकृतिको अनिवार्य गर्ने कुराले मात्रै संक्रमण नियन्त्रण गर्न सकिन्छ कि भन्ने विषयमा पनि हामी छलफल गरेका छौं ।’

उच्च जोखिम भएका स्थानमा नीतिगत निर्णयहरु मात्र गरेर नभई सामग्रीहरुको उपलब्धतामा समेत सकरारले ध्यान दिएको मन्त्री ढकालले बताए । जनशक्ति र अन्य व्यवस्थापनको काममा काबुभन्दा बाहिर जान नदिन सरकारले काम गरिरहेको बताए । उनले भने– ‘जुन ठाउँमा उच्च जोखिम हुन्छ, त्यसमा नीतिगत हिसाबका निर्णयहरु मात्रै होइन सामग्रीहरुको उपलब्धता मात्रै होइन जनशक्ति र अन्य व्यवस्थापनको काममा पनि हामी लागेका छौं, यसर्थ यसलाई काबुभन्दा बाहिर जान नदिने गरिनै सरकारको तर्फबट एकीकृत ढंगले लागेका छौं ।’

लकडाउनभन्दा अघि कोरोना संक्रमणको अवस्थालाई लिएर सबैमा भय र त्रास रहेको र लकडाउनमा सबै नागरिकले साथ दिएकाले नियन्त्रण र व्यवस्थापनामा केही हदसम्म सफल भइएको समेत उनले बताए । तर लकडाउन खोलेपछि मानिसहरुले सुरक्षा सावधानीहरुलाई उलङ्घन गरेकाले स्थिति खराब बन्दै गएको उनले बताए ।

उनले भने– ‘अहिले लकडाउन अलि खुकुलो गरेपछि र पछिल्लो दिनमा करिब २० हजारभन्दा माथि संक्रमणको स्थिति पुग्दाखेरी अब यो केही होइन रहेज जस्तो गरेर, कोरोना हाम्रो देशमा छैनकि जस्तो गरेर हामीले अप्नाउनुपर्ने सुरक्षा सावधानीहरुका कुराहरुलाईचाहि उलङ्घन गरियो भने यसले जुनकुनै बेलापनि हामीलाई विस्फोटको स्थितिमा पु¥याउनसक्छ । यो सरकारको लागि मात्र होइन, यो तपाई हामी सबैका लागि हो भन्ने अर्थमा यो आव्हानलाई कार्यान्वयन गर्ने कुरामा दृढतापर्वक इच्छा शक्तिका साथ सबैको सहयोगको लागि म अपिल गर्न चाहन्छु ।’

मन्त्री ढकालले सीमा बाहिरबाट आउने व्यक्तिहरुलाई होल्डिङ क्वारेन्टाइनमा राख्ने र परीक्षण गराउने काम भएको र विदेशबाट प्लेनमा आउनेहरुलाई पनि ५ दिनसम्म काठमाडौंमा राखेर परीक्षण गरेपछि मात्रै स्थानीय क्वारेन्टाइनमा पठाउने व्यवस्था गरिएकाले त्यो जोखिम कम रहेको बताए । उनले भने– ‘पछिल्लो दिन हामी सीमा बाहिरबाट आउने व्यक्तिहरुलाई होल्डिङ क्वारेन्टाइन मै राखेर परीक्षण गराउने र विदेशबाट प्लेनको माध्यमबाट आउने व्यक्तिहरुको हकमा काठमाडौंमा राखेर ५ दिनको क्वारेन्टाइनपछि परीक्षण गरेपछि मात्रै नेगेटिभ हरुलाई सम्बन्धित ठाउँको क्वारेन्टीनमा पठाउने व्यवस्था गर्ने र बाँकी पोजेटिभहरुको हकमा आइसोलेसन सेन्टर वा अस्पतालमा जाने खालको व्यवस्था हामीले गरेका छौं ।’

काठमाडौं —  श्रावण २०, २०७७। 

काठमाडौ उपत्यकालगायत मुलुकका विभिन्न शहरमा आज गाईजात्रा पर्व मनाइएको छ । गाईजात्रा विशेष गरी नेवार समुदायले मनाउने पर्व हो ।

यस पर्वमा वर्र्षभरि दिवंगत भएका आफन्तको नाममा गाईको अनुहार र गणेशको चित्र अंकित गाई बनाएर शहर परिक्रमा गर्ने चलन छ ।

यसो गर्दा मृतात्माले यमलोक जाँदा बाटोमा पर्ने बैतरणी नदी सजिलै तर्छन् र मोक्ष मिल्छ भन्ने धार्मिक विश्वास छ ।

शहरमा गाई पाल्नेहरुले भने साच्चिकै गाईलाई सिंगारेर नगर परिक्रमा गर्छन् भने केहीले जोगीको भेष धारण गरी रंगीबिरंगी कपडा, मुखुण्डो, पेरुङ्गाको टोपी तथा लामो जामा र पटुका लगाएर सांस्कृतिक बाजागाजासहित नगर परिक्रमा गर्ने चलन छ ।

नगर परिक्रमा गर्दा दिवंगत आफन्तको सम्झनामा विभिन्न भोजन गराइन्छ भने पछिल्लो समयमा मुलुकको राजनीति तथा सामाजिक विसंगतिप्रति व्यंग्य गरेर पनि यस पर्व मनाउन थालिएको छ ।

काठमाडौ उपत्यकामा तत्कालीन राजा प्रताप मल्लकी रानी आफ्नो छोरा चक्रप्रतेन्द्र मल्लको मृत्यु शोकमा डुबेपछि रानीलाई सान्त्वना दिन प्रताप मल्लले शहरमा वर्षभरी कति जनाले आफन्त गुमाए, कतिजनालाई यस्तै शोक पर्‍यो भनेर देखाउन यो जात्रा निकाल्न थालेको विश्वास छ ।

कोभिड – १९ को संक्रमण वढ्दै गएपछि यसपटकको गाईजात्रा विचार पु¥याउनुपर्ने अवस्था रहेका छ ।

सरकारले बालबालिका र जेष्ठ नागरिकलाई भिडभाडमा नल्याउन भनेपछि यसपटको गाईजात्रा विगतमा जस्तो नहुने भएको छ ।

गाईजात्राको अवसरमा आज सरकारले सार्वजनिक बिदा दिएको छ ।

(ईमेजखबर)